මංජුල වෙඩිවර්ධන
අතුල විතානගේ
‘‘ඝාතන, පැහැරගැනීම්, තර්ජන සහ වාරණයන් හේතුකොට ගෙන යාපනය ජනමාධ්‍ය කාර්යයෙහි නියැලෙන්නට ලෝකයේ වඩාත් ම අනතුරුදායක ප‍්‍රදේශයන්ගෙන් එකක් බවට පත්ව තිබේ.’ 2006 මැයි මාසයේ සිට එහිදී මාධ්‍යවේදීන් දෙදෙනෙක් ද ඇතුළත්ව මාධ්‍ය සේවකයන් 7 දෙනෙකු අවම වශයෙන් ඝාතනය වී තිබේ. එක් මාධ්‍යවේදියෙකු අතුරුදහන් වී ඇති අතර අවම වශයෙන් පුවත්පත් අලෙවි කරන ස්ථාන 3ක් ප‍්‍රහාරයට ලක්ව තිබේ. මාධ්‍යවේදීන් සැළකිය යුතු ගණනක් ප‍්‍රදේශය හැර ගොස් හෝ තම වෘත්තීය හැර ගොස් හෝ තිබේ. රජය පොරොන්දු වී තිබියදී සහ සැකකරුවන් නම් කර තිබියදීත් ෙමි කිසිදු සිදුවීමක් පිළිබඳව බලවත් පරීක්‍ෂණයක් සිදුවී නොමැත.’’
ශී‍්‍ර ලංකාෙවි මාධ්‍ය නිදහස පිළිබඳ සොයාබැලීමට පැමිණි ජාත්‍යන්තර ¥ත මණ්ඩලයේ කොටස් කරුවන් වූ දේශසීමා නැති මාධ්‍යෙවිදියෝ (ඍීත්‍* සහ ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය සහයෝගීතාව (ෂඵී* නියෝජිතයෝ ඒකාබද්ධව නිකුත් කළ නිරීක්ෂණ වාර්තාවේ එසේ සඳහන්වේ. ශී‍්‍ර ලංකාව නම් වනිඒකීය’ රාජ්‍යයෙන් හුදෙකලා කොට දමා ඇති අනතුරුදායක උතුරේ ජනමාධ්‍යවේදීන් පිළිබඳ සොයා බැලීමේ වගකීමෙන් නො මිදීමට අප තීරණය කළේ එම වාර්තාව නිකුත්කිරීමටත් බොහෝ කලකට ඉහතදීය.
වින්සන්ට් ජෙයන් අප මිත‍්‍රවරයෙකි. මිත‍්‍ර මාධ්‍යවේදියෙකි. මාධ්‍යවේදියෙකු සතු ව්ය යුතු ගවේෂණශීලි දෑසක් ඔහු සතු විය. ඔහු එම අංශයෙන් ඉදිරියට එන මාධ්‍යවේදියෙකු වෙමින් සිටියේය. විශේෂ තත්වයන් යටතේ වාර්තා කිරීම වෙනුවෙන් වන කර්තෘ සංසද සම්මානයෙන් පවා ඔහු පිදුම් ලැබූයේ එබැවිනි. 2004 අග භාගයේ යාපනයේ දී ඔහු හමුවූ විටෙක ඔහු කී දෙයක් මතකයට නැගේ.
‘‘මං කැමතියි සිංහල කෙල්ලෙක් බඳින්න. ටීචර් කෙනෙක් නමි වැඩිය හොඳයි.’’
‘‘ඒ ඇයි?’’ අපි ඇසීමු.
‘‘එතකොට සිංහලත් හොඳට ඉගෙන ගන්න පුලූවන්.’’
ඔහු ජාතීන් අතර සහෝදරත්වය වෙනුවෙන් සිහින මැවූවෙකි. එය සැබෑකරලීම වෙනුවෙන් දායක වීමට අපට නොහැකි විය. මෑතක දී ඔහු දෙමළ තරුණියක් නිවෙසට කැන්දාගෙනවිත් තිබුණි. එහෙත් අනතුරුදායක නගරයේ වැඩිකලක් විවාහයේ පේ‍්‍රමය භූක්ති විඳිය නොහැකි විය. ඔහු මෑතකදී අපට කෙළඹ දී මුණ ගැසුණි.
‘‘නිවුස් එකක් හොයා ගන්න බැරියර් සීයක් විතර පහු කරන්න ඕනා. බැරියර් පහු කරන්න ව්‍යාජ කුලූපගබවක් හරි මවා ගන්න සිද්ධවෙනවා. බොරුවට හරි හිනාවෙන්න සිද්ද වෙනවා. එහෙම කළාම අනිත් පැත්තට සැකයි. එතකොට ඇලවෙන්නේ වෙන ලේබලයක්. අපි මේ දෙපැත්තෙන්ම තැලෙනවා.’’
ජෙයන්ගේ මාධ්‍ය ජීවිතය දැන් තාවකාලිකව විසන්ධි වී ඇත. එපමණක් නොව නිමලරාජන්ගෙන් පසු ඔහුගේ අවකාශය පිරවීමට උත්සාහ ගත් කිසිදු ගවේෂණශීලී මාධ්‍යවෙදියෙකු යාපනය අර්ධද්වීපයේ නැත. මහේෂ්වරන්ල ජෙනගේෂ්වරන්ල තවසෙල්වම්ල දයාබරන් ඇතුළු කිසිවෙකු යාපනය තුළ නොවේ. එබැව්න් ගවේෂණශීලි මාධ්‍යවේදයක්ද එහි නැත.
වේලූතන්ජන් විකල්ප මතධාරියෙකි. පුවත්පත් කිහිපයක සේවය කළ ඔහු අද නිදහස් මාධ්‍යවේදියෙකි. මාධ්‍යවේදීන් යාපනය හැරයාම හෙළා දකින ඔහුට ඒ පිළිබඳ විවේචනයක් ද තිබේ.
‘‘දැන් ඉන්නේ මාධ්‍යවේදීන් නෙමෙයි නලූවෝ. ව්‍යාජ මාධ්‍ය රඟපෑමක නිරත වෙලා ඉන්නේ වෙන වෙන හේතු එක්ක. ඒ හේතු මතම පදනම් වෙලා කොළඹ යනවා ඊට පස්සෙ රට යන්න හදා ගන්නවා. අපේ දරු පවුල් දෙමව්පියො ඉන්නෙ මෙහෙ. අපිට යාපනෙන් යන්න බොරු හේතු හදාගන්න ඕනෙනෑ.’’
වේලූකන්පන්ගේ විවේචනය කෙබඳු වුවත් යාපනය භීතියේ නගරයක් වීම සොයා බැලිය යුතු වගකීමකි. යාපනයේ පළවන ප‍්‍රමුඛ පුවත්පත වන ‘‘උදයන්’’ හි ප‍්‍රධාන සංස්කාරක එම්.වී. කානමයිල්නාදන්ට ඇහුන්කන් දීම යුතුකමක් වන්නේ එබැවිනි.
‘‘තරුණ පරම්පරාව ජනමාධ්‍යයට එන්නෙ නෑ. බයයි. ඒක සාධාරණ බයක්. හැමෝම වෙන රස්සාවල් හොයාගන්නවා. හැම කෙනෙක්ම බලන්නෙ යාපනෙන් පිටවෙන්න පාර හොයාගන්නෙ කොහොමද කියලා. ඒ තරමට මෙහෙ ජීවත්වෙන එක දුෂ්කර වෙලා තියෙන්නේ.’’
උදයන් සංස්කාරවරයා 2001 වසරේ ජුනි 23 දා හඳුනා නොගත් අතුරු හමුදා ප‍්‍රහාරයකින් දිවි ගලවා ගත්තේ අනූ නවයෙනි. එහෙත් අද වන තුරුත් විවිධ දුෂ්කරතා මධ්‍යයේ ‘‘උදයන්’’ පුවත්පත මුද්‍රණය අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යාමට ඔහුට හැකියාව ලැබී ඇත.
2001 මැයි 06 දා උදයන් කළමණාකරු කේ නන්දකුමාර් ඝාතනය කෙරුණි. 2006 ජනවාරි 24 දා උදයන් තී‍්‍ර”මලේ වාර්තාකරු එස් සුබීර්දරාජන් ඝාතනය කෙරුණි. 2006 මැයි 03 දා රජය කෙළඹ දී නිදහස් මාධ්‍ය දිනය සමරමින් සිටියදී යාපනය උදයන් කාර්යාලයට බෝම්බ ප‍්‍රහාරයක් එල්ලවිණි. ඉන් අලෙවි කළමණාකරු බැස්ටියන් ජෝර්ජ් (සුරේෂ්* සහ රංජිත් කුමාර් රාජරත්නම් නම් වූ බෙදාහැරීම් අංශයේ සේවකයා ඝාතනයට ලක් විණි. පරිඝනක අංශයේ සියලූ පරිඝනක විනාශ කර දැමීමට ද ඝාතකයෝ අමතක නොකළහ.
යළිත් 2006 ජුනි 23 දා එහි පුවත්පත් සංස්කාරක කේ කුමාරදාස් අත්අඩංගුවට ගෙන රඳවා තබා ගැණුනි. 2006 අගෝස්තු 15 දා උදයන් නිත්‍ය රියැදුරු එස් බාස්කරන් ඝාතනය කෙරුණු අතර 18 දි කෝපායි රාස් වීදියේ පිහිටි අමුද්‍රව්‍ය ගබඩාවට ගිනි තබා විනාශ කෙරුණි.
Uthayan Main Office
උදයන් පුවත්පතට එල්ල වූ අනේක විධ ප‍්‍රහාරයන් ගේ ආසන්නතම සිද්ධිය ඉකුත් අපේ‍්‍රල් 30 දා පෙරවරු 10.00 ට පමණ යාපනය නාවලර් මංසන්ධියේ දී යතුරු පැදියකින් පැමිණි තුවක්කුකරුවන් විසින් උදයන් මාධ්‍යවේදී සෙල්වරාජා රජීවර්මන් ඝාතනය කිරීමයි.
‘‘අද ඉතින් නිවුස් එඩිටරුයිල සබ් එඩිටර්ලයි ඔක්කොම මං තමයි. අපේ එඩිටරුයි මායි පහුගිය අවුරුද්දෙ මාර්තු මාසෙ ඉඳන් එක දවසක්වත් ගෙදර ගිහින් නෑ’’
උදයන් පුවත්පතේ ප‍්‍රවෘත්ති සංස්කාරක එස් කුගනාදන් පවසයි. උප සංස්කාරකවරු සිව් දෙනෙකු සහ මාණ්ඩලික වාර්තාකරුවන් අට දෙනෙකු සිටි උදයන් පුවත්පතේ අද සේවය කරන පුර්ණ කාලීන මාධ්‍යවේදින් දෙදෙනා ඔවුන් පමණකි.
අද අපට සිද්ධවෙලා තියෙන්නේ කාර්යාලයට ලැබෙන ලිපි, නිවේදන, දුරකථන ඔස්සේ ලැබෙන දේවල් වලට විතරක් සීමා වෙලා ඉන්න. දැන්වීම් වලින් පිටු පුරවන්න. ආරක්ෂක හේතු නිසා ප‍්‍රාදේශිය වාර්තාකරුවන් පවා අඩුවෙලා. ඒ ඔවුන්ගේ ජීවිතාරක්ෂාව වෙනුවෙන්‘ කුගනාදන් වැඩි දුරටත් සඳහන් කරයි.
මෙබඳු අඛණ්ඩ පිඩාකිරීම් හේතුවෙන් යාපනයේ පළවූ ප‍්‍රකට පුවත්පතක් වූ ‘‘නමුදු ඊළනාඩු’’ වැසී ගොසිනි. එහි කළමණාකරණ අධ්‍යක්‍ෂ සින්නතම්බි මහසිවරාජා ඝාතනය කෙරුණේ තෙල්ලිප්පෙලෙ හි පිහිටි ඔහුගේ නිවසේදී ම ය. පුවත්පත වැසී ගියේ ඉන් අනතුරුවය.
වර්තමානයේ යාපනයේ උදයන් පුවත්පතට අමතරව පළවනුයේ ‘‘යාල් තිනක්කුරල්’’ හා ‘‘වාලම්පූරි’’ යන පුවත්පත් දෙක පමණි. උදයන් සන්තෑසියම එම පුවත්පත් හි ද මහා පොදු සාධකය බවට පත්ව ඇත. 70ක් 80ක් පමණ වූ වාලම්පූරි හි ප‍්‍රාදේශිය වාර්තාකරුවන් ගණන මේ වනවිට 10 ටත් වඩා අඩු පිරිසක් බවට පත්ව තිබේ. මේ වනවිට එහි කිසිදු ප‍්‍රාදේශිය ප‍්‍රවෘත්තියක් පළ නොවන තත්වයක් දක්නට ලැබෙන අතර ජාතික මට්ටමේ පොදු ජනප‍්‍රිය ප‍්‍රවෘත්ති සහ විදෙස් ප‍්‍රවෘත්ති සඳහා පමණක් අවධානය යොමු කරමින් තිබේ.
‘‘ප‍්‍රවෘත්තියකට වඩා ජීවිතය වටිනවා’’ වාලම්පූරි තරුණ මාධ්‍යවේදියෙකු පැවසීය. ‘‘මාධ්‍ය හැඳුනුම්පත කියන්නෙ මරණ වරෙන්තුවක්. කිසිම සාධාරණ පිළිගැනීමක් නෑ. චෙක් පොයින්ට් වලදී හමාුදාව මාධ්‍යවේදීන් දිහා බලන්නේ කොටියෙක් දිහා බලන්න වගේ ’’
යාපනයේ තත්වය මෙබඳුය. එයියාල් තිනක්කුරල්’ පුවත්පතේ ප‍්‍රධාන සංස්කාරක එස් වාමදේවන් ගේ හඩින් ම නම් මෙබඳුය.
‘‘අපි පස්සේ මෝටර් සයිකල් වයිට් වෑන් පන්නනවා. තර්ජනය කරලා එස් එම් එස් ටෙලිෆෝන් කෝල් එනවා. සෝදිසි කරනවා. අපේ ඔෆිස් එකේ විතරක් 6 වතාවක් රවුන්ඞ් අප් කරලා තියෙනවා. ’’
පුවත්පතක ප‍්‍රධාන සංස්කාරකවරයෙක් වුව ද වාමදේවන් තවම පැද යන්නේ පාපැදියයි. ඒ ඔවුන්ගේ සරල දිවි පෙවෙතේ ලක්‍ෂණයකි. මෝටර් බයික් හෝ වයිට් වෑන් වලින් මඟ හැර යන්නට නිරායුධ පාපැදි මාධ්‍යවේදීන්ට හැකිෙවිද ?
‘‘ආරක්ෂක අංශවල අවසරයකින් තොරව කිසිම දෙයක් කරන්න බෑ. නිවුස් ෆොටෝග‍්‍රාෆ් එකක්වත් නිදහසේ ගන්න බෑ. හැම පැත්තෙන් ම අදහස් විමසලා බැලන්ස් නිවුස් එකක් ලියන්න මෙහෙ අමාරුයි. කොයි පැත්තෙන් හරි බලපෑම් එනවා. ’’
‘‘යාල් තිනක්කුරල්’ හි සේවය කරනුයේ ද පූර්ණ කාලීනයන් සිව් දෙනෙකු පමණි. ඔවුන්ගේ ප‍්‍රධාන වාර්තාකරුවකු වූ සුබ‍්‍රමනියම් රාමචන්ද්‍රන් වඩමාරච්චියේදී අතුරුදහන් වූයේ ය. ඉන් අනතුරුව එම පුවත්පතට ප‍්‍රවෘත්ති සැපයූ සෙස්සන්ගේ ද මාධ්‍ය කලාවට කණකොකා හැඬලීය.
Vaamadhevan
පොදුවේ යාපනයේ පුවත්පත් සඳහා වන තවත් මුඛ්‍ය මර්දනයක් වනුයේ මුද්‍රණයට අවශ්‍ය කඩදාසි ගෙන ඒම තහනම් කිරීමයි’ මුලින් සිදුවූයේ ගෙන එ්ම තහනම් කිරීමයි’ එහෙත් පිටු දෙකකින් හෝ තම මාධ්‍යකාර්යය කරගෙන යාමට තරම් යාපනය මාධ්‍යවේදීන් ධෛර්යයසම්පන්න වී තිබුණි’
‘‘ දැන්නම් ප‍්‍රින්ටින් පේපර්ස් එනවා’ ඒත් ඒවා මදියි’ ඒ හින්දා අපි පත්තර අච්චු ගහන්නේ කොළත් අඩුවෙන්’ පත්තරත් අඩුවෙන්’’’
‘‘උදයන්’’ සංස්කාරක කානමයිල්නාදන් පවසයි’ වෙනදා පිටු 16කින් හෝ 20කින් යුත්ක වූ ‘‘උදයන්’’ අද පිටු 8 සිට 10 දක්වා සීමාවී තිබේ’ වෙනදාට පිටු 16 සිට 14 දක්වා වූ ‘‘යාල් තිනක්කුරල්’’ අද පිටු 6 සිට 8 දක්වා වන සීමාවේ ?ඳී ඇත.
‘‘යාපනයේ මිනිස්සුන්ට තියෙන්නේ තමන් නොසලකා හරින ලද පිරිසක් බව කියන හැඟිම’ ඔවුන් කල්පනා කරන්නේ තමන් අත්හැර දමන ලද පිරිසක් බවයි’’ මේක මාධ්‍යවේදීන්ටත් පොදුයි’’ උදයන් සංස්කාරක පවසයි
‘‘කිසිකෙනෙක් දන්නේ නෑ ඊළඟ මොහොතේ මොකක්ද වෙන්නේ කියලා. ඒත් අපට ජනතාව එක්ක ඉන්න වෙනවා. අපිට ජනතාව වෙනුවෙන් වැඩ කරන්න වෙනවා.’’
මේ සියලූ ප‍්‍රශ්න පිළිබඳව උතුරු ලංකා ජනමාධ්‍යවේදින්ගේ සංගමය යාපනය යුද හමුදා ආඥාපති සමඟ සාකච්ඡුා කර ඇත. ඔහු ප‍්‍රකාශ කර ඇත්තේ මාධ්‍ය හැඳුනුම්පත පවා පිළිගන්නා ලෙස සිය නිලධාරීන් වෙත දැනුම් දෙන බවයි. එහෙත් හමුදාව වෙතින් කිසිදු යහපත් ප‍්‍රතිචාරයක් මේ ප‍්‍රශ්න වෙත ලැබී නැතැයි යාපනය මාධ්‍යවේදීහු චෝදනා කරති.
එම් කදිරගාමර්තම්බි ‘‘යාල් තිනක්කුරල්’’ පුවත්පතේ නියෝජ්‍ය සංස්කාරක මෙන් ම උතුරු ලංකා ජනමාධ්‍යවේදීන් ගේ සංගමයේ සභාපතිවරයා ද වේ. 1962 දී ලේක්හවුස් ඬේලි නිවුස් පුවත්පතින් ඇරඹු මාධ්‍ය ජීවිතයට 45 වසරකට ආසන්නය. එවන් ජ්‍යේෂ්ඨ මාධ්‍යවේදියෙකුට පවා තවමත් නිදහසේ වෘත්තියේ නියැලීමට අවකාශයක් නැත.
‘‘ජාතික සාම මණ්ඩලයේ ජෙහාන් පෙරේරාගේ මූලිතක්වයෙන් සටන් විරාම ගිවිසුම කාලේ අපි අරම්භ කළා උතුර දකූණු මාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමය. එහි සභාපතිවරයා වුණේ සුටැන්ලි සමරසිංහ. මම ලේකම්. අපි හිතුවා ඒ තූළින්වත් උතුරු දකුණු මාධ්‍යවේදීන් අතර සහෝදරත්වයක් ගොඩනැගෙයි කියලා. ඒත් ඒක හිනයක්.’’ කදිරගාමර්තම්බි පවසයි. ‘‘නිදහස් මාධ්‍ය ව්‍යාපාරය විතරයි අපි ගැන හොයලා බැලූවේ. රැුකියා නැතිවෙච්ච අපේ මාධ්‍යවේදීන්ට දීමනාවක් දෙන්නත් ඒ ගොල්ලෝ කටයුතු කළා.’’
ඔහු වැඩි දුරටත් දකුණේ මාධ්‍යවේදීන්ගෙන් මෙසේ ඉල්ලීමක් කරයි.
‘‘ අපි ඉතා කාරුණිකව දකුණේ මාධ්‍යවේදීන්ගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ අපේ ප‍්‍රශ්න ගැන හොයලා බලන්න. අපි මේ ශ‍්‍රී ලංකාවෙ ම මාධ්‍යවේදීන්. අපිව කොන් කරන්න එපා. ’’
එබඳු වේදනාත්මක ඉල්ලීම් තිබියදී වුව ඝාතනයකට වුව ප‍්‍රතිචාර නොදැක්වීමට තරම් දකණේ මාධ්‍ය සංස්කෘතිය අගතිගාමී වී ඇත. යාපනය සරසවියට අනුබද්ධ ජනමාධ්‍ය පර්යේෂණ හා තාක්‍ෂණික මධ්‍යස්ථානයේ :ඵඍඔක්‍* ශීෂ්‍යයෙකු වූ සහදේවන් නිලක්‍ෂන් ඉකුත් ජුලි මස දී ඝාතනය කෙරුණු විට දකූණේ ඇතැම් මාධ්‍යවේදීන් ප‍්‍රකාශ කළේ ඔහු මාධ්‍යවේදියෙකු නොවන බව පමණි. එහෙත් ඔහු යාපනය සරසවියේ ශිෂ්‍ය සංගමයට සම්බන්ධ ප‍්‍රකාශනයක් වූ ‘‘සාරලම්’’ හි සංස්කාරක බව බොහෝ දෙනෙක් මඟ හැර ගියහ.
මේ හුදෙකලා කිරීම යාපනය තුළ යථාර්තයක් බවට පත්ව තිබේ. මාධ්‍යකරණය ගැන උනන්දුවක් ඇල්මක් හා පිපාසාවක් ඇති කිසිදු තරුණයෙක් ඒ හා ඍජුව සම්බන්ධ වන්නේ නැත. ජනමාධ්‍ය හදාරන ශිෂ්‍යයෙකුගෙන් අපි ඒ ගැන විමසුවෙමි.
‘‘ඔබ කොහෙටද වැඩ කරන්න හිතන් ඉන්නේ’’
‘‘ආසාවට ඉගෙන ගන්නේ. වැඩකරන්න අදහසක් නෑ.’’
‘‘එහෙනම් මොනවද කරන්නේ ’’
‘‘මං ගොවිතැන් කරනවා.’’
අපි ඔහුගෙන් ඊට හේතු විමසුවෙමු. කෙටි පිළිතුර විසින් අප නිරුත්තර කරන ලදි.
‘‘පොළොවෙ වගා කරන දේවල් වලින් දවසක් දෙකක් හරි ජීවත් වෙන්න පුලූවන්. පත්තර වල වගා කරන දෙයින් දවසින් දෙකින් මැරුම් කන්න පුලූවන්.’’
