අද උදේ මං ඇහැරැනේ බොබ් ඩිලන් සහිත්‍ය සදහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගය දිනාගෙන ඇති බව කියවෙන පුවතකින්. ඒක වඩා ඛේදාන්තයක් වෙන්නේ ඩිලන් විසින් දිනාගෙන ඇති නොබෙල් සම්මානය සමහරු විසින් එය රැඩිකල්, සාම්ප්‍රධායක ආයතනයක් අලුත් හුස්මක් ගැනීම, නිර්මාණ තල්ලුවක් දෙන හෝ සාම්ප්‍රධායික නොවන එකක් ලෙස අර්තකථනය කිරීමයි. විශ්ෂ්ඨ ඇමරිකානු ගීත සම්ප්‍රදාය තුළින් කවියේ නව ප්‍රකාශණ මානයන් නිර්මාණය කිරීම වෙනුවෙන් තමයි සම්මානය සදහා ඩිලන්ව පාදක කරගන්නේ.
ආදළ සම්මානය බොබ් ඩිලන් වෙත පිරිනමන බව දැනුම් දෙන නිළ නිවේදනයේදී ස්විඩිෂ් ඇකඩමියේ ස්ථීර ලේඛම් සාරා ඩැනියුස් කිව්වේ එය දුෂ්කර තීරණයක් නොවූ බවයි. ඒ වගේම මේ තීරණය ගැන ඇකඩමිය විවේචනය කරන එකක් නෑ කියලත්, ඇය හිතනවා කියලා කිව්වා.
ඒත් ඒ තීරණය විවේචනයට ලක්වේවි වගේම එය අනිවාර්යයෙන්ම විවේනයට ලක්විය යුතුයි. ඕනෑම සුදු පිරිමි ලේඛකයෙක්ට දෙන සම්මානයක් තවදුරටත් අලුත් දෙයක් හෝ නිර්මාණ තල්ලුවක් නෙමෙයි. සරලවම, ඒක ටිකක් වෙනස් ආරක තීරණයක් වුනත් නැවත පරණ පාරටම කැරකීමක්.
රිචඩ් බ්‍රවුන් theconversation වෙබ් අඩවියට ලියූ ලිපියේ ඔහු ලිව්වා “වඩ වඩා ස්වකීය ආත්මීය බැදීම් පිළිබදව වූ ස්වරයන් ද, වඩා රලු සහ වඩා සංවේදී හාසමය රසය ද සමාජ සාධාරණත්වය වෙනුවෙන් පොරබැදීම සදහා වූ නූතන ලෝකය පිළිබද වූ තම යුතෝපීමය කලාදැක්ම සහ විශිෂ්ඨමය කාව්‍ය ගුණය ද එකට කැටිකොට ගත් දැනට ජීවත්ව සිටින අයෙකු පිළිබද ඇමරිකානු සංකෘතියෙන් හෝ සමහර විට ලෝක සංස්කෘතියෙන් බොබ් ඩිලන්ට වඩා අයෙකු සිතා ගන්න ඉතා අමාරැයි.” ඒක මාව පුදුමයට පත්කලා බ්‍රවුන් අහලා නැද්ද කියලා ටෝනි මොරසන් ගැන හරි මාගරට් ආට්වුඩු ගැන හෝ එලීනා ෆරන්ටේ ගැන.
පරිකල්පනයේ සීමාවන් ගැන සහ සම්ප්‍රදාය ගැන සාහිත්‍ය සදහා නොබෙල් සම්මානයේ කැරැට්ටු එතරම් හොද එකක් නෙමෙයි. අවුරැදු 114 ක් වන ඉතිහාසයේ ලේඛිකාවන් 14 දෙනෙකුට පමණයි, ඒ සම්මානය ප්‍රධානය කරලා තියෙන්නේ එයිනුත් ලේඛිකාවන් 14 දෙනෙකු පමණයි. එයිනුත් හතර දෙනෙකු විතරයි වෙනස් වර්ණයන් සහිත ලේඛිකාවන්. ප්‍රධාන සාහිත්‍ය සම්මානයන් අතර නොබෙල් සම්මානය ලිංගිකත්වය වෙනස්ම්හිලා ඉතා නරක ආදර්ශක් පෙන්වන්නක්, ලෝක මට්ටමේ ඉතා ඉහල ඇගයීමක්, සාහිත්‍යමය පිළිගැනීමත් එක්ක එය වඩා ප්‍රශ්ණකාරී වෙනවා. සම්මානය බෙහෝ විෂයානූකූල මිනුම් වලින් යුක්ත වුනාට මුලින් කිව්ව කාරණයන් ඉතාම වැදගත් වෙනවා. මොකද මේ සම්මාන අපේ කාලයේ වූ විශිෂ්ඨ ලිවීම් සදහා අනුබල දෙන නිසාම ජනප්‍රියයත්වයට වඩා ලියමනයන්හී තිබෙන ගුණාත්මක භාවයන් ඉතා වැදගත්.
ගාඩියන්හී නිර්දේශීත නාමයන් අතර න්ගුගී වූ තියොග් ඕ, ඩොන් ඩෙලීලෝ, හරුකි මුරකාමි වැනි ප්‍රියතමයන් වෙනවා. ඔවුන් සියලු දෙනාම ඩිලන්ට වඩා මේ වසරේ සම්මානය සදහා තෝරාගැනීමක් වෙන්න තිබුණා. ඒ වගේම එහි ඕනෑතම් නවකතා, රචනා ලියන ස්ත්‍රීන්ද ඒ අතර වුනා මේ සම්මානය පිදීමට සදහා තෝරාගැනීමට.
ලෝකය පුරාම කෙරවලක් නැතිව නැවත නැවතත් මුද්‍රණය වන, අධ්‍යනය වන කව්‍ය, ප්‍රබන්ධ කථා, ප්‍රබන්ධ නොවන කථා ලිව්ව ආට්වුඩ් මේ සම්මානය සදහා දුන්නම් කොහොමද? කිසිදු ප්‍රධාන සාහිත්‍ය සම්මානයක් ප්‍රධානය කරලා තියෙනවාද? එහෙම නැත්නම් නවකතා හතලියකටත් වඩා සහ ප්‍රබන්ධ,කෙටිකථා, කාව්‍ය සමූහයන්, වේදිකා නාට්‍ය රචනා කරපු යොස් කැරොල් ඔආර්ටෙස් ? හෝ නෝබල් කමිටුවට ඇත්තටම උවමනා වුනානම් රැඩිකල් තීරණයක් ගන්න මේ සම්මානය බොහෝවිට දෙන්න තිබුණා විශ්වාස කල නෙහැකි අන්දමේ වානිජමය ඉල්ලුමක් ලද 20 ඉතිලියේ සියවසේ සෙක්සිසම් සහ පන්තිවාදය සම්බන්ව අධ්‍යනය කෘතියක් කළ ෆෙරන්තේට.
මොරිසන්ගේ පස්සේ නෙබෙල් සාහිත්‍ය සම්මානය හිමිවූ ඇමරිකානුවා ලෙස බොබ් ඩිලන්ට මේ සම්මානය හිමිවීම පසුපසට යාමක් වගේම කථා සාරයන් සහ සාහිත්‍යමය අඛ්‍යයනයන් සම්බන්ධ වන අර්ථ සීමා පුපුරවා හැරි විශිෂ්ඨ ඇමරිකානු ලේඛිකාවට පසුව බොබ් ඩිලන්ට මේ සම්මානය පිරිනැමීමම විශේෂයෙන්ම ප්‍රශ්ණකාරීයි.
නිව්යෝක් ටයිම්ස් පුවත් පත වාර්තාකරලා තිබුණා, ස්විඩිෂ් ඇකඩමිය විසින් ජනප්‍රිය සංගීතඥයෙකු ලොව ඉහලම සාහිත්‍ය සම්මානය සදහා තෝරාගැනීම සාහිත්‍යයේ සීමාවන් සම්බන්ධව නැවත අර්තකථනය කිරීමක් විදිහට.
ඒක හරි සිත්ගන්නා සුලු පුදුමයක්, මොකද කිසිදු ස්ත්‍රී ගීත රචිකාවක් ඩිලන්ව තෝරාගත්ත තත්ත්වයෙන් තක්සේරු කරයි ද හරි සාහිත්‍යයේ සීමාවන් සම්බන්ධව නැවත අර්තකථනය කිරීමක් තුළ අපේ පරම්පරාවේ ප්‍රශ්ණ සම්බන්ධව වැඩි සංගීතමය හඩක් ඇති ස්ත්‍රියක් ඔය විදිහට අගය කරයිද කියන එක නිසා.
විශ්වාස කිරීමට පවා අමාරු වුනන්, බොබ් ඩිලන් විසින් සාහිත්‍ය සදහා වන සම්මානය දිනාගන්නා මේ අවුරුද්දෙම කිසිදු කේෂත්‍රයක නොබෙල් සම්මානයක් වෙනුවෙන් ස්ත්‍රියක් ඇගයීමකට ලක්වන්නේ නෑ. නමුත් විශේෂයෙන්ම ඒ කිසිවක් නොමැතිවම ඩිලන් විසින් සම්මානය දිනා ගැනීම සම්ප්‍රදායෙන් පිට සහ ඉතා විප්ලවීම පියවරක් ලෙස අර්ත දැක්වීමට උත්සහ කිරීම ඉච්ඡාභංගය වැඩිකරනවා.
ප්‍රසිද්ධ පිරිමියෙකුට වඩා සුදුසුකම් සහිත ස්ත්‍රීන් සිටියදීද, නැවත සම්මානය සුදු ජාතිකයෙකුට හිමිවීම, කියන කාරනා ඔක්කොම බැලුවාම මේ යන්නේ කොතැනටද කියලා පැහැදිලයි. ඒ වගේම මේ මගින් නැවත වරක් ඔප්පු කරලා පෙන්වන්නේ කාලය විසින් වෙනසක් සිදුකරලා නෑ කියන එක.
පසන් ජයතිලක
*නටාලී කොන්-යූ විසින් ගාඩියන් පුවත් පතට ලියූ Bob Dylan’s Nobel prize isn’t radical. He’s just another white male writer ලිපියෙහි සිංහල අනුවර්ථනයකි.
