iMage: මැතිවරණයක් නොපැවැත්විය යුතු කාලය තේරුමු ගැනීමට ඇති උදාහරණය ඉරානයයි.( photo courtesy of www.ecfr.eu)
දිස්ත්‍රික් අනුව දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ ඡන්දය ප්‍රකාශ කළ හැකි වන පරිදි මැතිවරණය ඉක්මන් කිරීම සඳහා අකල්ව සහ හා වරණීය ලෙස ඇඳිරි නීතිය ලිහිල් කිරීම වගකීම් විරහිත ය. පසුගිය බදාදා (අපේ‍්‍රල් 15) පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය සාර්ථකව අවසන් කළ දකුණු කොරියාව හා සැසඳීම අතාර්කිකය. භයානකය. මහා පරිමාණ පරීක්ෂණ, දත්ත තොග ගණනින් රැස්කිරීම සහ ඉක්මන් ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ උපාය මාර්ගයක් මත යැපීමෙන් වසංගතය පාලනය කළ දකුණු කොරියාව ලෝකයේ සුවිශේෂී උදාහරණයකි. ජනාධිපති මූන් ජේ ගේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂ ආණ්ඩුව කොවිඩ්-19 ට එරෙහි සටනේ දී පහසුවෙන් ලෝකයේ හොඳම වාර්තාව ලබාගෙන ඇතත්, මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේ දී ආධිපත්‍යය දැරුවේ ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිචාරයයි.
ජනාධිපති මූන් චීනයෙන් එරටට පැමිණීම් තහනම් කිරීමට අකමැති වීම පිළිබඳ මැතිවරණ ව්‍යාපාරය මුලදී මහජන මතය ආණ්ඩුවට එරෙහිව ගිය නමුත් ඡන්දදායකයින් අවසානයේ ආණ්ඩුවට පක්ෂව හැරී ජනාධිපති මූන් ජේ–ඉන් සහ ඔහුගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයට ආසන 300 න් 180 ක අතිවිශාල බහුතරයක් ලබා දුන්නෝය. ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය පසුගිය වසර 28 තුළ ඉහළම වූ අතර ජයග්‍රහණය වසර 60 ක් තුළ විශාලතම එක වේ. දකුණු කොරියානු මැතිවරණයෙන් උගත හැකි පාඩම නම්, 1987 සුප්‍රසිද්ධ ජූනි අරගලයෙන් අවසන් වූ දීර්ඝ හා කටුක අරගලවලින් පසුව ඔවුන් දිනාගත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ ඡන්ද බලය දිගටම පවත්වා ගැනීම සඳහා එහි ජනතාව අධිෂ්ඨාන කරගෙන සිටින බවයි. අනෙක් අතට ශ්‍රී ලංකාව සිය සර්වජන ඡන්ද බලය සමඟ සිය විවාහය ආරම්භ කළේ 1931 දී ය. නමුත් 1977 සිට සෑම ආණ්ඩුවක් විසින්ම පක්ෂග්‍රාහී දේශපාලන අරමුණු සඳහා එය අපයෝජනයට ලක් කර තිබේ.
පළමුව, වර්තමාන තත්වයන් යටතේ මැතිවරණයක් ආරක්ෂිතව පැවැත්විය හැකි ද යන්න තීරණය කිරීම, නිදහස් හා සාධාරණ කොටස පසෙකට දමූව ද, ශ්‍රී ලංකා මැතිවරණ කොමිසමට සහ මැතිවරණ නිලධාරීන් දහස් ගණනකට අභියෝගයක් වනු ඇත. දෙවනුව, වසංගතයකට එරෙහිව සටන් කරමින් මැතිවරණයක් පැවැත්වීමේදී දකුණු කොරියාව කර ඇති දේ නිසි ලෙස අනුකරණය කිරීමට ඔවුන් සතුව සම්පත් ඇති බවට වග බලා ගැනීමයි.
ඉරානයේ ආදර්ශය
දකුණු කොරියාවට වඩා, ඉරානයේ ආදර්ශය මැතිවරණ නොපැවැත්විය වේලාව පිළිබඳව මෙරටට උපදේශාත්මක විය හැකිය. පළමු කොරෝනා වෛරස් අසාදනය ප්‍රකාශයට පත් වීමෙන් දින දෙකකට පසුව පෙබරවාරි 21 වන දින ඉරානය සිය ජාතික මැතිවරණය පැවැත්වීමට ඉදිරියට ගියේය. විශාල ඡන්ද දායකයින් සංඛ්‍යාවක් සහතික කිරීම සහ 1979 විප්ලවයේ සංවත්සර සැමරුම පෙබරවාරි 11 වන දින අවලංගු නොකිරීම පිණිස වෛරසය පුපුරා යාම ඉරාන බලධාරීන් විසින් රහසක් ලෙස තබා ගත් බවට පුළුල් ලෙස විශ්වාස කැරේ. මුලින් ප්‍රකාශ කරන ලද අඩු රෝගී සහ මරණ ප්‍රමාණයන් වෙනුවට වඩාත් විශ්වාසදායක නිල සංඛ්‍යා දැන් මතු වීමට පටන් ගෙන තිබේ.
ජෝන් හොප්කින්ස් කොරෝනා වෛරස් සම්පත් මධ්‍යස්ථානය විසින් කොවිඩ්-19 පිළිබඳව කැරෙන සෙවීම් පෙන්නුම් කරන්නේ ඉරානයේ රෝගීන් 80,000 ක සංඛ්‍යාවක් සහ මරණ 5,000 ක් මේ වන විට සිදුවී ඇති බවයි. මෑත හා බියකරු තක්සේරුවකට අනුව, ඉරාන පාර්ලිමේන්තුවේ පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානය අනාවැකි පළ කරන්නේ ආක්‍රමණශීලී සමාජ දුරස්ථභවයේ ක්‍රියාමාර්ගයකින් තොරව ඉරානයේ ජනගහනයෙන් 75% ක් (එනම් මිලියන 82 න් 60 ක්) ආසාදනය විය හැකි අතර ඔවුන්ගෙන් 30,000 ක් මිය යෑමට ඉඩ ඇති බවයි. මේවා භයානක සංඛ්‍යාවන්ය. මෝඩකම හා අවදානමකට වඩා, දන්නා දේට වඩා නොදන්නා දේ වැඩි ශ්‍රී ලංකාවෙහි දී වසංගතයක් මධ්‍යයේ මැතිවරණයක් පැවැත්වීම ගැන බිය වීමට වඩා හොඳය.
වඩාත් සමීප හුරුපුරුදු උත්සව වන අලුත් අවුරුදු හා වෙසක් සැමරුම් සඳහා ජනතාවට සීමා පනවා මැතිවරණයක් කඩිනමින් පැවැත්වීමේ අසාධාරණ බව ශ්‍රී ලංකා බලධාරීන් මතක තබා ගත යුතුය. බොහෝ රටවල වෛරසය ප්‍රධාන වශයෙන් සම්ප්‍රේෂණය කළේ සමූහයන් සහ එක්රැස්වීම් විසිනි. ඉරාන විප්ලවවාදී සැමරුම් හා මැතිවරණ ව්‍යාපාරය, නිව් ඕර්ලියන්ස් හි මාඩි ග්‍රාස්, වැන්කුවර් හි දන්ත වෛද්‍යවරුන්ගේ සමුළුව, විදේශීය නියෝජිතයින් 250 ක් පැමිණි නවදිල්ලියේ තබ්ලිත් ජමාත් සමුළුව, සිංගප්පූරුවේ සිට එංගලන්තයේ බ්‍රයිටන් වෙත ආපසු පැමිණි සම්මන්ත්‍රණයකට ගිය අයෙක් සහ යුරෝපයට ගොස් ආපසු පැමිණි කාර්ය බහුල නිව්යෝක් නීතිඥයෙක් – මේ සියලු අවස්ථා වෛරසයේ වේගවත් සම්ප්‍රේෂණය සඳහා ප්‍රකට අවස්ථා සහ මෙවළම් බවට පත් විය.
සිංගප්පූරුව‍් සිදුවූයේ කුමක් ද?
සෑම දෙයක්ම නිවැරදිව කළ පසු පවා අනපේක්ෂිත කොරෝනා වෛරසය දරුණු ලෙස කටයුතු අවුල් කළ හැකි ආකාරය පිළිබඳ උදාහරණයක් සිංගප්පූරුව සපයයි. සිංගප්පූරුව පැතිරීම වැළැක්වීමට සහ වක්‍රයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටීමට සමත් වූ ප්‍රමුඛ රටවල්වලින් එකක් විය. මාර්තු 15 වන දින සිංගප්පූරුවේ රෝගීන් 226 කි. (ශ්‍රී ලංකාව දැන් සිටින තැන තැන); මසකට පසුව සහ සියලු පූර්වාරක්ෂාවන්ගෙන් පසුව, දැන් රෝගීන් 5,050 ක් වාර්තා වී ඇති අතර, එක් දිනක් තුළ පමණක් 447 ක් වාර්තා වී ඇත. වාසනාවකට මෙන්, මුළු මරණ සංඛ්‍යාව 11 ට වඩා අඩුය. නව කොරෝනා රැල්ල මුල් අවධියේදීම අල්ලා ගනිමින් සිංගප්පූරුව දැනටමත් පියවර ගැනීම ඉහළ නංවා ඇත. සිංගප්පූරුවේ තත්වය වඩාත් නරක අතට හැරීම කොවිඩ්-19 නිරීක්ෂකයින්ට කනස්සල්ලට කරුණකි. මන්ද යත්, නිවර්තන කලාපීය, ඇති තරම් උණුසුම් හා පිරිසිදු සිංගප්පූරුවේ එය සිදුවිය හැකි නම්, ඕනෑම වේලාවක ඕනෑම තැනක එය සිදුවිය හැකි බවයි. එන්නතක් නොමැතිව කිසිදු ලෞකික බලයකට කළ හැකි කිසිවක් නැත.
සමස්තයක් වශයෙන් ගත් කල, මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවට පමණක් නොව, ජනාධිපතිවරයාට සහ ආණ්ඩුවට ද මැතිවරණ දිනය තීරණය කිරීමට පෙර බොහෝ දේ කළ හැකිය. මැතිවරණ දිනය තීරණය කිරීම මුළුමනින්ම ඔහුගේ තිරණයක් බව මැතිවරණ කොමසාරිස්වරයා ප්‍රසිද්ධියේ පවසා තිබේ. එසේ නමුත් ජුනි 2 ට පෙර නව පාර්ලිමේන්තුව රැස්වීමට හැකිවන සේ කාලවේලා ඇතිව මැතිවරණයක් පැවැත්විය නොහැකි නම් කුමක් සිදුවේද? ව්‍යවස්ථාදායකයකින් තොරව විධායකය පාලනය කරන ආණ්ඩුවකට කොපමණ කාලයක් ඉදිරියට යා හැකිද?
ජනාධිපතිවරයාට ඇති දුෂ්කරතාවය නම් ඔහු, කළ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමේ ප්‍රකාශය ආපසු ගෙන නව නාම යෝජනා ක්‍රියාවලියක් නැවත ආරම්භ කිරීමට හැකි ‘මධ්‍යස්ථ’ රාජ්‍ය නායකයෙකු නොවීමයි. අර්බූදයෙන් ගොඩවිය හැකි පිරිසිදුම ක්‍රමය එයයි. යථාර්ථය නම්, ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂට සහ ශ්‍රී ලංකා පොදු ජන පෙරමුණට මාර්තු 16 වන දින අවසන් කරන ලද නාමයෝජනා මත මැතිවරණය පැවැත්වීමට ස්ථිර ලැදියාවක් තිබීමයි. එය තේරුම් ගත හැකිය. නමුත් මාර්තු මාසයේ අවසන් කරන ලද නාමයෝජනා එළෙසින්ම තිබිය දී පාර්ලිමේන්තුව නැවත රැස් කිරීමේ දිනය (ජුනි 2 න් ඔබ්බට) කල් දමා මැතිවරණය පැවැත්වීමේ දිනය කල්දැමිමට ජනාධිපතිවරයාට හැකිද?
හිටපු කථානායක කරු ජයසූරිය පසුගිය සිකුරාදා යෝජනා කරන ලද්දේ “නියමිත වේලාවට මැතිවරණයක් සුරක්ෂිතව පැවැත්වීම”ට සහ “ව්‍යවස්ථාමය අර්බුදයක්” වළක්වා ගැනීමේ මාර්ග ගවේෂණය කිරීම සඳහා “රජය සහ විපක්ෂය හා මැතිවරණ කොමිසම එකිනෙකා සමඟ හදිසි හා හොඳ විශ්වාසයකින් යුතුව කටයුතු කළ යුතු” බවයි. ජයසූරිය මහතා නිවැරදිව පෙන්වා ඇති කිසියම් ව්‍යවස්ථාමය අර්බුදයක් හෝ ව්‍යවස්ථාමය නුසුදුසු බවක් පෙනෙන්නට තිබීම “ ආර්ථික සහන ලබා ගැනීමේ ශ්‍රී ලංකාවේ අපේක්ෂාවන්ට බරපතල ලෙස බලපානු ඇත.” ඒ හා සමානව, දේශීය වයිරසය බෝ වීමේ අවදානම නොතකා මැතිවරණය ඉක්මන් කිරීම සියලු ශ්‍රී ලාංකිකයන්ගේ සෞඛ්‍යයට හා යහ පැවැත්මට බරපතල ලෙස බලපානු ඇත.
රාජන් පිලිෆ්ස්
*රාජන් පිලිෆ්ස් විසින් The Viral Circle: The Epidemic, The Economy, and The Election නමින් 18.04.2020 දින දි අයිලින්ඩ් පුවත් පතෙහා පළ කරන ලද ලිපියකින් උපුටා ගෙන සිංහලට පරිවර්ථනය කරන ලද්දේ ශ්‍රී ලංකා බ්‍රිෆ් විසිනි.
