iMage: arrivaldesign.co.uk
පසුගිය සතියේ ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ශ්‍රී ලංකාවේ ONLINE ආරක්ෂණ පනත් කෙටුම්පත කුරිරු මෙන්ම භයානක ය. එය පුදුම විය යුතු කරුණක් නොවේ. එය ද ගොළු ය. මා හට මෙම කෙටුම්පත උදෙසා කිසිදු වාචික සහයෝගයක් දැක ගැනීමට නොහැකි විය. එයට හේතුව මා පෙර තරම් සමීපව සිංහල භාෂා මාධ්‍ය අනුගමනය නොකිරීම විය හැකිය. මෙම කෙටුම්පතේ විධිවිධාන පිලිබඳව වන සැලසුම අතිශයින් පුළුල් වන අතර, ඇතැම් කොටස් විස්තර කළ නොහැකිය. මෙම කෙටුම්පතේ සැලසුම කෙතරම් පුළුල් ද යත්, එහි සැලසුම දෙස බලන විට එහි ඇතැම් කොටස් මෙහි ඇති කුරිරු කොටස්වලට වඩා භයානක ය. එසේම මෙම කෙටුම්පත අර්ථ විරහිත, විවේචනාත්මක විසම්මුති යටපත් කිරීමට රුචිකත්වයක් දක්වන අයගේ අවශ්‍යතාවයන් ඉටු කරයි, මක් නිසාද යත් මෙවැනි ලිහිල් ලෙස කෙටුම්පත් කරන ලද නීති, බලයේ සිටින අයට පක්ෂව නිර්මාණාත්මක අර්ථකථනයන් සඳහා ප්‍රමාණවත් ඉඩක් ලබා දෙන බැවිනි.
අවසාන වශයෙන්, සමාජ මාධ්‍ය ඇතුළුව ශ්‍රී ලංකාවේ අන්තර්ජාල සන්නිවේදනයන් පාලනය කිරීම සඳහා වන මෙම යෝජිත නීති කිසිවක් රික්තකයක් නැතහොත් හිඩැසක් ලෙස නොසැලකිය යුතුය. අපි නිරීක්ෂණ රාජ්‍යයක් වන අතර, 2022 වර්ෂයේ දී ඇති වූ අරගලය ආදී සිදුවීම් නොතකා, අප තවමත් සැලකිය යුතු ලෙස වර්ධනය වන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී හිඟයකින් පෙළෙමින් සිටින බව පැහැදිලිය. නීති විරෝධී ඝාතන, පැහැරගැනීම් සහ වධ හිංසා සඳහා ප්‍රසිද්ධ වූ පිළිකාවක් වැනි රාජ්‍යයක් හා ඒකාබද්ධ වී ඇති මෙම ගැටලුකාරී පරිසරයෙහි පසුබිම සලකා බැලීමේදී මෙම කෙටුම්පතේ සැබෑ භාවිතය සහ සැබෑ අරමුණ කුමක් ද යන්න අවබෝධ කර ගැනීම ඉතා වැදගත් වේ.
පුළුල් දෘෂ්ටිකෝණයකින් බලන විට, ශ්‍රී ලංකාව තුළ, විශේෂයෙන්ම පශ්චාත් අරගල යුගයෙන් පසුව, ප්‍රචණ්ඩ අන්තවාදය සහ ත්‍රස්තවාදයට එරෙහිව කටයුතු කිරීම වැනි විවිධ කරුණු ආමන්ත්‍රණය කරන නීති, රෙගුලාසි සහ යෝජනා ඇතුළත් කෙටුම්පත් මාලාවක් දක්නට හැකි විය. මෙය උපායමාර්ගික යැයි මම විශ්වාස කරමි. කෙසේ නමුත් පසුව ඇති වන විවේචන සහ වාද විවාද මධ්‍යයේ, බොහෝ අය එය පවත්වා ගෙන යාමට අපහසු බැවින් ඒවා ඉවත් කරන බව මෙම කෙටුම්පත්වල නිර්මාතෘවරුන් දනිති. අපේක්ෂා කල නොකළ පරිද්දෙන් සිදු වූ පසුගිය වසරේ රටේ ආර්ථික අර්බුදයේ උච්චතම අවස්ථාවේ දී මෙන්, අද බොහෝ මිනිසුන් මුහුණ දෙන පැවැත්ම හා සම්බන්ධ අභියෝග සමඟ මෙම නීති, රෙගුලාසි සහ යෝජනා ඉවත් කිරීම් බැඳී ඇත. ඒ අනුව නැවත නැවතත් අයහපත් නීති හඳුන්වා දීම මහජනතාව වෙහෙසට පත් කිරීමට සහ ඔවුන්ගෙන් එම තත්ත්වයන් ඈත් කිරීමට සැලසුම් කළ උපක්‍රමයක් බව පෙනේ. කෙසේ වුවත් මෙවැනි අයහපත් නීති හඳුන්වා දීමට එරෙහිව ක්‍රියාකරන කිහිප දෙනෙක් පමණක් දිගටම ඒ හා නිරතව සිටින අතර මෙය ඔවුන්ව ප්‍රචණ්ඩත්වයට යොමු කිරීමට හේතු වන බවද පෙනී යයි. එසේම මෙහි වෙනත් උපාය මාර්ගයක් ද ක්‍රියාත්මක විය හැකිය. මූලික අයිතිවාසිකම් අමු අමුවේ උල්ලංඝනය කරන නීතියක් යෝජනා කිරීම එයට ඇතුළත් වන අතර එහි සැබෑ ඉලක්කය වනුයේ එය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමයි. මෙම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම අනාගත ඛේදවාචකයක් හෝ ව්‍යසනයකට විරුද්ධව නඟන හඬට දොස් පැවරීම උදෙසා භාවිතා කළ හැකිය. ඒ අනුව මෙවැනි පීඩාකාරී තත්ත්වයන් මත දුර්වල වූ සිවිල් සමාජ විරෝධයක් ගොඩ නැගෙන බව නොරහසකි. එලෙස පීඩිත සහ කලබලයට පත් වූ මහජනතාවගේ විවේචනවලට මුහුණ දෙන විට එම විවේචන නොසලකා හැරීම සහ බැහැර කිරීම පහසු වේ. බොහෝ විට ජාතික ආරක්ෂක අවශ්‍යතා මුවාවෙන් පාර්ලිමේන්තුව තුළ ඊටත් වඩා දැඩි ක්‍රියාමාර්ග කඩිනමින් සම්මත කර ගැනීමට මෙම තත්ත්වය මග පෑදිය හැකිය.
මෙම උත්සුකයන් පසෙක තබා, ඔන්ලයින් ආරක්ෂණ පනත් කෙටුම්පත අවාසනාවන්ත ලෙස ශ්‍රී ලංකාවේ අන්තර්ජාල හානි පිළිබඳ වැදගත් සහ දිගුකාලීන සංවාදයක් ඇති කරමින් එය වෙනස් කිරීමට කටයුතු කරන බව මෙමඟින් පැහැදිලිය. මෙම සංවාදය දැනටමත් සැලකිය යුතු පර්යේෂණ මට්ටම් හඳුනාගෙන ඇත. එය මෙම සංවාදය පක්ෂග්‍රාහී සහ අතිශය සරල එකක් බවට පත් කරයි. එමඟින් අර්ථවත් අන්තර්ගතයට වඩා ආකර්ශනීය සටන් පාඨ කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කරන අතර ප්‍රතිපත්තිමය සාකච්ඡාවලට වඩා දේශපාලන ඉරියව් කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කරයි. මූලික වශයෙන් දණ්ඩමුක්තිය, ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ නිරීක්ෂණ මගින් සලකුණු කරන ලද තත්ත්වයන් ආමන්ත්‍රණය කිරීම මෙමඟින් සිදු කරයි. එසේම කිසිදු අර්ථවත් උපදේශනයක් හෝ නිවැරදි කිරීමේ ක්‍රියාමාර්ගයකින් තොරව, මෙම කෙටුම්පත් නීතිය ප්‍රායෝගිකව සාක්ෂාත් කරගත නොහැකි ඉලක්ක සැකසීම සිදු කරයි. සබැඳි ආරක්ෂාව කිසි විටෙකත් හුදකලා නොවේ; එය පුළුල් ගැටළු සමඟ අන්තර් සම්බන්ධිතයි. කෙසේ වෙතත්, ශ්‍රී ලංකා රජය වෙනත් ආකාරයකින් මෙය යෝජනා කරන බව පෙනේ. ඔවුන් මෙම නීතිය ඉදිරිපත් කරන්නේ එය මූලික වශයෙන් ළමුන් සහ සම්බන්ධ හානිවලට ගොදුරු වූවන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වන අතර එය සැබවින්ම වැදගත් අරමුණු අතර වේ. මෙවැනි ප්‍රශංසනීය අරමුණු ඉදිරිපත් කර ඇති සේම, කෙටුම්පත් නීතිය ට්‍රෝජන් අශ්වයෙකු ලෙස ක්‍රියාකරනුයේ, විශේෂයෙන්ම මැතිවරණ කාලවලදී, යෝග්‍ය, පටු සහ මර්දනකාරී ක්‍රියාමාර්ග ක්‍රියාත්මක කිරීම උදෙසා බව මනාව පැහැදිලි වේ.
යෝජිත නීති සම්පාදනය සම්බන්ධයෙන් සැලකිය යුතු කණගාටුදායක තත්ත්වයන් පවතී. ආරම්භයේදීම, ශ්‍රී ලංකාවේ අධික අපරාධකරණ අවදානම හුදෙක් න්‍යායික තත්ත්වයක් නොවේ. සිවිල් සහ දේශපාලන අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතිය (ICCPR) අරගලය තුළදී සහ ඉන් පසුව අවභාවිත කිරීම හා මුලික අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා මුලින් ස්ථාපිත කරන ලද නීති ශ්‍රී ලංකාව තුළ පරස්පර විරෝධී ලෙස අඩපණ කිරීමට යොදා ගන්නා බව එක් පැහැදිලි මතක් කර දීමකි. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ක්‍රියාකාරීන් සිරගත කර ඇති අතර තවත් බොහෝ දෙනෙකුට එවැනි සමාන හෝ වෙනත් නරක ඉරණමකට මුහුණ දීමට ඇති අවස්ථාව පිළිබඳව බියක් ඇති කර තිබේ. මෙම කෙටුම්පත් නීතිය, විරුද්ධවාදීන්ට පමණක් නොව, අත්තනෝමතික අධිකාරියට අභියෝග කරන ආකාරයෙන් අපහසුතාවයට පත් කරන හෝ බලපෑම් කළ හැකි පුද්ගලයන් ලෙස සලකන ඕනෑම අයවලුන් ඉලක්ක කිරීමට රජයට පෙර නොවූ විරූ පදනමක් බවට පත්ව තිබේ. මෙයට කාටූන් ශිල්පීන්, උපහාසකරුවන්, ලේඛකයින්, නිදර්ශකයින්, ඩිජිටල් නිර්මාණකරුවන් සහ සමාජ මාධ්‍යවල තම අදහස් ප්‍රකාශ කරන ඕනෑම අයෙකු ඇතුළත් වේ. ඇත්ත වශයෙන්ම නීති කෙටුම්පත්, සිසුන්, විශ්‍රාමිකයන්, දෙමාපියන්, ගුරුවරුන් සහ රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන ජාලයන්ට අනුබද්ධ නොවන අය පසුපස යාමක් දැකිය හැකිය. මෙම පිරිස ඉල්ලක්ක කිරීමට විශේෂයෙන් හේතු වන්නේ එමඟින් සුප්‍රසිද්ධ සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරීන් ඉලක්ක කිරීමට වඩා සිසිල් බලපෑමක් ඔවුන්ට ඇති කළ හැකි බැවිනි. මෙම කෙටුම්පතෙහි අභිප්‍රාය අත්තනෝමතික ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ කුරිරු බව පෙනේ. කෙටුම්පතේ නොපැහැදිලි බව නොදැනුවත්කමට ආරෝපණය කළ හැකි නමුත්, එය වර්තමාන ස්වරූපයෙන් සම්මත කළහොත්, එය පළිගැනීමට බලගැන්වීම්, ස්වයං අර්ථකථන සහ විසම්මුතිය නිශ්ශබ්ද කිරීමට බලපත්‍රයක් ලෙස ක්‍රියා කරනු ඇත.
එපමනක් නොව, කෙටුම්පත බලාත්මක කිරීම පිලිබඳ ගැඹුරු නොමග ගිය සහ අදූරදර්ශී අවබෝධයක් පෙන්නුම් කරයි. පරිශීලකයින්ට එරෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වයට ආධාර කිරීම හෝ අනුබල දීම සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ගේ භූමිකාව සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ගේම අධිකරණ බල ප්‍රදේශ තුළ වගකියන සමාගම්, මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් පිළිබඳ වාර්තාවන් තිබියදීත්, ශ්‍රී ලංකාව මෙය බැරෑරුම් ලෙස සලකනු ඇතැයි එය උපකල්පනය කරයි. සිලිකන් නිම්නයේ සමාගම් මානව හිමිකම් සත්‍ය වශයෙන්ම තහවුරු කරන්නේද යන්න පිළිබඳව තේරුම්ගත හැකි සැකයක් පවතින අතර, 2018 මුල් භාගයේ ඇති වූ මුස්ලිම් විරෝධී ප්‍රචණ්ඩත්වයෙන් පසුව Meta විසින් ස්වාධීන මානව හිමිකම් තක්සේරුවක් කළ ලොව පළමු රට බවට ශ්‍රී ලංකාව පත්වීම වැදගත් දෙයකි. මෙටා වැනි සමාගම් කෙටුම්පත් නීතියේ දක්වා ඇති නියෝගවලට අනුකූල වීමට ඉඩක් නැත. ඔවුන්ගේ ආයතනික වගකීම් සහ නිසි කඩිනම් ක්‍රියාමාර්ග සමඟ නොගැලපීම හැරුණු විට, එවැනි අනුකූලතාවයක් 2018 අප්‍රේල් මාසයේ සිට නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් හි පළ වූවාක් මෙන් ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන භාවිතා කරන්නන් තවත් ඉහළ පෙළේ ප්‍රවෘත්ති අවදානමට ලක් කරනු ඇත. මෙම පනත් කෙටුම්පතේ දක්වා ඇති යෝජනා පිළිගැනීමට කිසිදු අතරමැදියෙකු කැමති වනු ඇතැයි සිතිය නොහැක.
මෙම කෙටුම්පත සම්පූර්ණයෙන් අවබෝධ කර ගැනීමේ අවදානමට ලක්ව ඇත්තේ අනුප්‍රාප්තික රාජපක්ෂ රජයන් විසින් හඳුන්වා දුන් මර්දනකාරී පියවරයන් ය. 2009 තරම් මුල් කාලයේ මහින්ද රාජපක්ෂ රජය සරත් ෆොන්සේකාට සහ ඔහුට සම්බන්ධ ඇමතිවරුන්, ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශ නිලධාරීන් සහ ජ්‍යෙෂ්ඨ ජනාධිපති සහයකයින් වැනි පුද්ගලයන්ට එරෙහිව ගෙන ඇති ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳව මාධ්‍ය වාර්තා ලේඛනගත කළේය. 2010 දී SMS සහ Facebook හරහා අසත්‍ය කටකතා පතුරුවා හැරීම සම්බන්ධයෙන් පළමු අත්අඩංගුවට ගැනීම් සිදු විය. එම වසරේම ජනවාරි මාසයේදී එවකට ආරක්ෂක මාධ්‍ය ප්‍රකාශක කෙහෙළිය රඹුක්වැල්ල පැහැදිලිවම ප්‍රකාශ කළේ ජාතික ආරක්ෂාවට අහිතකර ලෙස සැලකෙන ඕනෑම අයෙකු අත්අඩංගුවට ගැනීමට රජය පසුබට නොවන බවයි. ජංගම දුරකථන හරහා අසත්‍ය පණිවිඩ යවමින් ජාතික ආරක්ෂාවට සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරීභාවයට එරෙහිව ව්‍යාපාරවල නිරතවන්නන් වහා අත්අඩංගුවට ගෙන නීතියට අනුව කටයුතු කරන බව ඔහු ප්‍රකාශ කළේය. 2005 වසරේ සිට කාමුක දර්ශන, සාපරාධී ක්‍රියාකාරකම්, හෝ වෛරයට සහ හානි කිරීමට පෙළඹවීම වැනි ගැටළු විසඳීමට ඉලක්ක කරගත් ඔන්ලයින් රෙගුලාසි හෝ නීති සම්පාදනය කිරීමේ සෑම උත්සාහයක්ම මම මම හොඳින් අධ්‍යයනය කර බැලුවෙමි. කෙසේ වෙතත්, ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලධර්ම මත පදනම්ව හෝ සැලකිය යුතු ශක්තිමත් ලෙස මෙම උත්සාහයන් කිසිවක් සද්භාවයෙන් සිදු කර නොමැත.
වත්මන් කෙටුම්පත bots සහ සම්බන්ධීකරණ අසත්‍ය හැසිරීම් (Coordinated Inauthentic Behaviour) ආමන්ත්‍රණය කිරීමට පියවර යෝජනා කරන විට බොහෝ දුරට හාස්‍යජනක වේ. මම මගේ ආචාර්ය උපාධි අධ්‍යයනයෙහි කොටසකට ද ඇතුළුව සම්බන්ධීකරණ අසත්‍ය හැසිරීම් (CIB) පිළිබඳ පුළුල් පර්යේෂණ සිදු කර ඇත. මෙම පර්යේෂණය Meta පිළිගැනීමට පෙර සිදු වූ අතර, එනම් ජනවාරි 6 සිදුවීම් සහ කැපිටල් හිල් කැරැල්ලෙන් පසුව ඒවා පමණි. Meta හි නිෂ්පාදන සහ වේදිකා නොබැඳි ලෝකයේ ප්‍රචණ්ඩත්වය අවුලුවාලීම හසුරුවා ඇති බව පැහැදිලි විය.. අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම, ශ්‍රී ලංකාව පසුකාලීනව බටහිර රටවල යෙදවූ අති නවීන උපාය මාර්ග සඳහා පරීක්ෂණ භූමියක් ලෙස සේවය කළේය. මෙම රටා හඳුනා ගැනීම සඳහා රට, භාෂාව, අන්තර්ගතය සහ සන්දර්භය මෙන්ම භාවිතා කරන වේදිකාවට අතිශයින් විශේෂිත වූ තාක්ෂණික විශේෂඥතාව අවශ්‍ය වේ. Facebook පිටු වල CIB Instagram හි CIB ට වඩා වෙනස් වන අතර Meta හි CIB Twitter හි CIB ට වඩා වෙනස් වේ. මගේ දැනුමට අනුව, යෝජිත නීතියේ දුර්වල ලෙස කෙටුම්පත් කර ඇති මෙම අංගය ඵලදායී ලෙස ආමන්ත්‍රණය කළ හැකි දේශීය විශේෂඥතාවක් රට තුළ නොමැත. කෙසේ නමුත් අනිසි ලෙස හඳුනාගෙන හෝ නොපැහැදිලි ලෙස නිර්වචනය කර ඇත්නම්, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සැලකිය යුතු පරිශීලකයින් සංඛ්‍යාවක් ඔවුන් වැරදිකරුවන් නොවන හෝ ඊට වඩා නරක ලෙස නොදැනුවත්වම සම්බන්ධ වූ නමුත් වෙනත් රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලබන ක්‍රියාකාරීන් විසින් මෙහෙයවනු ලබන ක්‍රියාවන් සඳහා ද ඔවුන්ව ඉලක්ක කර ගත හැකිය.
මෙය උපකල්පිත ජවනිකාවක් ද නොවේ. 2018 දක්වා දිවෙන සම කර්තෘ පර්යේෂනයේ සඳහන් වන පරිදි ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම වරට bots සේවයේ යොදවා ඇත්තේ නාමල් රාජපක්ෂය. මෙම පර්යේෂණයෙන් ඉස්මතු වූයේ නිශ්චිත දේශපාලන මතවාදයක්, පුද්ගලයා, පක්ෂයක් හෝ ක්‍රියාවලියක් ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා සමාජ මාධ්‍ය විසින් එල්ල කරන ලද තර්ජනයක් බවයි. මැතිවරණ දෙපාර්තමේන්තුව සහ ස්වාධීන මැතිවරණ ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා නිරීක්ෂණ ආයතන ඇතුළු ශ්‍රී ලංකා රජය, නිරීක්‍ෂණය කිරීමට සහ ආමන්ත්‍රණය කිරීමට තාක්ෂණික හැකියාව වර්ධනය කර ගැනීම පසෙකින් හෝ සලකා නොතිබූ දෙයකි. 2018 මාර්තු කෝලාහල, පාස්කු ඉරිදා බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් පසු, 2019 ජනාධිපතිවරණයට පෙර සහ අරගලය තුළ ව්‍යාපාරයේ පණිවිඩ යැවීම, ආදී සිදුවීම් වලදී ඇතුළු විවිධ සිදුවීම් වලදී සම්බන්ධීකරණ අසත්‍ය හැසිරීම් (CIB) අධ්‍යයනය කරන ලදී. එසේම එහි ඓතිහාසික වැදගත්කම නම් එහි ඓන්ද්‍රීය ස්වභාවය යටපත් කිරීමයි 2020 පළමු භාගයේදී, ෆේස්බුක් හි සම්බන්ධීකරණ ප්‍රචාරණවල පෙර නොවූ විරූ වර්ධනයක් ඇති වූ අතර, සැලකිය යුතු සහභාගීත්වයක් ජනනය විය. මෙම අන්තර්ගතයේ ස්ථාවර අරමුණ වූයේ පාර්ලිමේන්තුවේ සහ මැතිවරණවල කාර්යභාරය හෑල්ලුවට ලක් කරමින් ජනාධිපතිවරයා ප්‍රවර්ධනය කිරීමයි. ෆේස්බුක් හි පුනරාවර්තන පළ කිරීම් වත්මන් ජනාධිපතිවරයාගේ නායකත්වයෙන් යුත් මිලිටරි පාලනය (සහ මිලිටරිකරණය) ප්‍රමාණවත් යැයි යෝජනා කරමින් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ඉවත් කිරීම සඳහා මහජන සහයෝගය ලබා ගැනීමට උත්සාහ කළේය. මෙම දායකත්වය සහ මුදා හැරීම් සැලකිය යුතු විය.
2014 වසරේ සිට ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යයනය කරන ලද සම්බන්ධීකරණ අනවසර හැසිරීම් (CIB) සෑම අවස්ථාවක්ම රාජපක්ෂලාට හෝ SLPP හට නිරතුරුව සහයෝගය ලබා දී ඇති අතර, මාධ්‍ය වේදිකා සහ සමාජ මාධ්‍ය බලපෑම් කරන්නන් පවුල් නියෝජනයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. සමාජ මාධ්‍යවල CIB හි මෙම අධි-පාක්ෂික න්‍යාය පත්‍ර සැකසීමේ බලය සිංහල-බෞද්ධ රාජ්‍යයකට පක්ෂව ව්‍යුහාත්මක ජාතිවාදය විස්තාරණය කරයි. නවසීලන්තයේ මගේ අඛණ්ඩ අධ්‍යයනයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ දක්නට ලැබෙන CIB හි නවීනත්වයට සමීප කිසිවක් හමු වී නැත. මෙම දියුණු සාවද්‍ය තොරතුරු ජාලයන් නායකත්වයේ වෙනස්කම් වලින් පසුව පවා අත්තනෝමතික පාලනයට උපකාර කරමින් සාවද්‍ය තොරතුරු ආවේණික ව්‍යාප්තියට දායක වේ. යෝජිත පනත මෙම ප්‍රචාරක නිර්මාණ ශිල්පයට ඵලදායි ලෙස ආමන්ත්‍රණය කරනු ඇතැයි විශ්වාස කිරීම, මගේ මතය අනුව, යථාර්ථවාදී නොවේ.
2010 තරම් ඈත අතීතයේ දී සමාජ මාධ්‍ය ඔත්තු බැලීමේ චීන මැදිහත් වීමක් යැයි කියනු ලබන ප්‍රථම මාධ්‍ය වාර්තා සමඟින් ආරම්භ වූ ක්‍රියාවලියක් වන රටෙහි නිරීක්ෂණ උපකරණ පිළිබඳ මගේ 15 වසරක පුළුල් අධ්‍යයනයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ තත්ත්වය වඩාත් සංකීර්ණ වී ඇත. 2018, Meiya Pico, චීනයේ ඩිජිටල් අධිකරණ වෛද්‍ය සමාගමක් වන එහි තාක්ෂණය Uyghurs ඉලක්ක කර ගැනීම සඳහා භාවිතා කරන අතර, කොළඹදී වැඩමුළුවක් සංවිධානය කරන ලදී. මෙම වැඩමුළුව ඩිජිටල් අධිකරණ වෛද්‍ය විද්‍යාව සහ Meiya Pico හි “ස්මාර්ට් අධිකරණ වෛද්‍ය විසඳුම” ක්‍රියාත්මක කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලද අතර ශ්‍රී ලංකා හමුදාවේ, නාවික හමුදාවේ, ගුවන් හමුදාවේ, CERT (පරිගණක හදිසි ප්‍රතිචාර කණ්ඩායම) සහ හදිසි ප්‍රතිචාර දෙපාර්තමේන්තුව ඇතුළුව හමුදා සහ පොලිස් නිලධාරීන් 60 දෙනෙකු සහභාගී විය. මෙම වැඩමුළුව පිටුපස ඇති හේතු, එහි සහභාගිවන්නන් සහ එහි වේලාව සැලකිය යුතු ප්‍රශ්න මතු කරයි. මීට අමතරව, මෙම ගැටළු සමඟ සමීපව බැඳී ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකාව තුළ චීනයේ බලපෑම් මෙහෙයුම් (IO) වන අතර ඒවා බොහෝ විට සම්පූර්ණයෙන් හඳුනාගෙන නොමැත. චීනයේ ප්‍රකාශිත ‘වෘක රණශූර රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වයට'(wolf warrior diplomacy’) සම්බන්ධ සමාජ මාධ්‍යවල සත්‍ය සහ sock-puppet ගිණුම්වල එකතුවක් භාවිතා කරමින්, චීනය රට තුළ සමාජ මාධ්‍ය හැසිරවීම වෙනත් ඕනෑම ප්‍රමුඛ විදේශීය බලවතෙකුට වඩා විශාල වශයෙන් උපායශීලී සහ නවීන බව සැලකිය යුතු කරුණකි. අවාසනාවකට මෙන්, මෙම සංකීර්ණ අභියෝග සඳහා කෙටුම්පත් නීති ප්‍රමාණවත් ලෙස ආමන්ත්‍රණය නොකරන බව පෙනේ.
මා විසින් කිසිදු අදහසක් අධ්‍යයනය කර නොමැති දෙය නම් කෙටුම්පත් නීතිය තුළ පවතින ආකාරය සහ සිංගප්පූරුවේ POFMA වෙතින් xerox කර ඇති ආකාරය හියුමන් රයිට්ස් වොච් විසින් සඳහන් කරන ලද පරිදි, සමීපව සකස් කර ඇති බව පෙනේ. එය රජයේ තනි ඇමතිවරයෙකුට සබැඳි තොරතුරු “අසත්‍ය” ලෙස ලේබල් කිරීමට සහ එය මහජන යහපත සඳහා සලකා බලයි නම් එය නිවැරදි කිරීමට හෝ ඉවත් කිරීමට නියෝග කිරීමට ඉඩ සලසයි.
32 වැනි වගන්තිය යටතේ ප්‍රකාශයක් නිකුත් කිරීමෙන් පසු නියමිත කාලසීමාවක් තුළ ඩිජිටල් ප්‍රචාරණ අතරමැදියෙකු විසින් ප්‍රකාශිත online ස්ථානයක තබන කිසියම් ගෙවන ලද අන්තර්ගතයක් එම ස්ථානයේ ශ්‍රී ලංකාව තුළ සන්නිවේදනය නොවන බවට සහතික විය යුතු බවට වන විධිවිධානයක් ශ්‍රී ලංකාවේ කෙටුම්පත් නීතියට ඇතුළත් වේ. සිංගප්පූරුවේ POFMA සටහන් කරන්නේ, “නියමිත ඩිජිටල් වෙළඳ ප්‍රචාරණ අතරමැදියෙකු හෝ නියමිත අන්තර්ජාල අතරමැදියෙකු ඩිජිටල් ප්‍රචාරණ අතරමැදියෙකු හෝ අන්තර්ජාල අතරමැදියෙකු ලෙස ක්‍රියා කරන විට සිංගප්පූරුවේ සන්නිවේදනය පහසු නොකරන බව සහතික කිරීම සඳහා සාධාරණ පියවර (සිංගප්පූරුව තුළ සහ ඉන් පිටත) ගත යුතුය. එනම් 3 වන කොටසේ දිශානතියක හෝ 4 වන කොටසේ දිශාවට විෂය වන ප්‍රකාශය හෝ ද්‍රව්‍ය ඇතුළත් සබැඳි ස්ථානයකට ප්‍රචාරයක් ලබා දෙන හෝ වෙනත් ආකාරයකින් ප්‍රවර්ධනය කරන ඕනෑම ගෙවන අන්තර්ගතයකි. ශ්‍රී ලංකාවේ හෝ සිංගප්පූරුවේ, මාර්ගගත වේදිකාවල ගෙවන අන්තර්ගතයන් ස්ථානගත කිරීම සහ සන්නිවේදනය කිරීම පාලනය කිරීම මගින් රජයේ නියෝගයක් හා සම්බන්ධ අන්තර්ගතය පැතිරීම වැළැක්වීමට පියවර ගැනීමට මැදිහත්කරුවන්ට අවශ්‍ය බව පැහැදිලිය.
විවිධ දේශපාලන, තාක්ෂණික, භූ-උපායමාර්ගික, සමාජීය, ඓතිහාසික, ජනවිකාස සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සාධක ඔපවත් කරමින්, සිංගප්පූරුවේ නීති සම්පාදනය ශ්‍රී ලංකාවට සරල ලෙස ආනයනය කිරීමේ සිහින් වැස්මකින් යුත් උත්සාහයක එකම උදාහරණය මෙය නොවේ. සිංගප්පූරුවේ ගැටලුකාරී දේ ශ්‍රී ලංකාවේ මානව හිමිකම්වලට ව්‍යසනකාරී වනු ඇත.
උපහාස රචකයන් සහ ගවේෂණාත්මක මාධ්‍යවේදීන් ඉලක්ක කර ගැනීම සඳහා කෙටුම්පත් නීතිය භාවිතා කළ හැකි ආකාරය (සහ මම තර්ක කරමි, නොවැළැක්විය හැකිය) තවත් අය දැනටමත් සලකුණු කර ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ යෝජිත නීති සම්පාදනය රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිහානිය නරක අතට හැරවිය හැකි නොයෙකුත් උත්සුකයන් මතු කරයි. බලගතු ජාල සහ පුළුල් නිරීක්ෂණ පද්ධතිවලින් ප්‍රතිලාභ ලබන විධායක ජනාධිපතිවරයෙකු විසින් බලය තහවුරු කර ගැනීම මෙම උත්සුකයන්ට ඇතුළත් වේ. මෙම නීතිය සම්මත වුවහොත්, සිවිල් සමාජය මුහුණ දෙන අවදානම් වැඩි කිරීමටත්, විසම්මුතිය මහා පරිමාණයෙන් යටපත් කිරීමට රජයට තවදුරටත් හැකි වනු ඇත. මෙම නීතිය භාවිතා කිරීමෙන් නීති රාමු විරුද්ධවාදීන් නිහඬ කිරීමේ මෙවලමක් බවට මෙය පත් කළ හැකිය. මෙම පනත් කෙටුම්පත සබැඳි හානි ආමන්ත්‍රණය කිරීම පිළිබඳ සාකච්ඡා සඳහා පදනමක් ලෙස සුදුසු නොවන බව මම විශ්වාස කරමි. එය ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ඉලක්ක සමඟ නොගැලපෙන අතර රට තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වටිනාකම්, ප්‍රකාශනයේ නිදහස සහ සිවිල් නිදහස ආරක්ෂා කිරීම සඳහා එය අවිවාදයෙන් ප්‍රතික්ෂේප කළ යුතුය.
(මෙම ලිපිය මුලින්ම ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් පළ වූ අතර යම් කරුණක් පිළිබදව වැඩිදුර පැහැදිලි කරගැනීමට අවශ්‍ය වුවහොත් එම ඉංග්‍රීසි ලිපිය වෙත යොමුවන්න)
සංජන හත්තොටුව | Sanjana Hattotuwa
